Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA) po raz kolejny przedstawia nowe informacje i uzupełnia dotychczasowe dane. Tej jesieni szczegółowej analizie porównawczej poddano zmiany w kształceniu doktorskim wynikłe z przejścia z modelu studiów doktoranckich na model szkół doktorskich. Dodatkowo, trzy moduły systemu wzbogacono o raporty, które bardziej precyzyjnie omawiają popularne zagadnienia.
W 2019 roku tradycyjne studia doktoranckie zostały zastąpione przez nowo utworzone szkoły doktorskie. Po raz pierwszy od tej zmiany ELA ma możliwość opisać cały czteroletni okres kształcenia doktorskiego w szkołach doktorskich i porównać sytuację kształcących się w nich doktorantek i doktorantów z doświadczeniami osób, które w poprzednich rocznikach podjęły studia doktoranckie.
ELA publikuje również nowe raporty wzbogacające trzy moduły systemu: „Studenci”, „Doktoranci” i „Absolwenci”. Raporty koncentrują się na ścieżkach kształcenia i pracy podczas studiów, ścieżek kształcenia i aktywności doktorantów oraz wyborach absolwentów studiów I stopnia podejmujących kształcenie na studiach II stopnia.
Poniżej przedstawiamy zawartość poszczególnych elementów tegorocznej, jesiennej odsłony systemu ELA.
1. Zmiany w kształceniu doktorskim: studia doktoranckie a szkoły doktorskie
Analiza porównuje wybrane elementy monitorowania sytuacji doktorantów między osobami, które podjęły kształcenie w szkołach doktorskich (rocznik 2019) i na studiach doktoranckich (roczniki 2014-2018). Do elementów tych należą:
- tempo uzyskiwania doktoratu
- ryzyko porzucania kształcenia doktorskiego
- charakterystyka aktywności zarobkowej doktorantów
Tempo uzyskiwania doktoratu
W obecnej edycji, dla zapewnienia porównywalności wyników, okres uzyskiwania stopnia doktora ograniczono do 4 lat, mimo że standardowe raporty ELA przyjmują okres dłuższy. Uzyskane dane wskazują, że wprowadzenie szkół doktorskich nie zmieniło ogólnego udziału osób uzyskujących stopień doktora w ciągu 4 lat od rozpoczęcia kształcenia doktorskiego, ale zauważalne są różnice w zależności od dziedziny. Najwyższe wyniki odnotowano w naukach rolniczych, teologicznych i sztuki, natomiast w naukach humanistycznych i społecznych tempo jest wyraźnie niższe.
Ryzyko porzucania kształcenia doktorskiego
Poziom porzucania kształcenia w szkołach doktorskich jest mniejszy niż miało to miejsce w przypadku studiów doktoranckich. O ile dynamika porzucania studiów doktoranckich okazała się dość równomierna, w szkołach doktorskich zaobserwowano wyraźne przyspieszenie porzucania kształcenia w czwartym roku. Warto jednak zauważyć, że nawet pomimo tego wyraźnego przyspieszenia udział osób rezygnujących z kształcenia doktorskiego w szkołach doktorskich był mniejszy niż w przypadku studiów doktoranckich. W latach 2004–2018 kształcenie doktorskie najczęściej porzucały osoby specjalizujące się w dziedzinach: nauk społecznych, inżynieryjno-technicznych i teologicznych. Po wprowadzeniu szkół doktorskich w 2019 roku widocznie zmalał udział osób porzucających kształcenie w dziedzinie nauk teologicznych i humanistycznych. Wzrosła natomiast skłonność do porzucania kształcenia w dziedzinach sztuki oraz nauk medycznych i o zdrowiu.
Charakterystyka aktywności zarobkowej doktorantów
Średni procent miesięcy przepracowanych przez kolejne kohorty doktorantów z lat 2014–2019 ulegał ciągłemu wzrostowi. Procent ten dla szkół doktorskich był jednak wyraźnie mniejszy niż dla studiów doktoranckich, co może wskazywać, że dostępność stypendiów ograniczyła konieczność intensywnego dorabiania podczas kształcenia doktorskiego. Najmniej pracują doktoranci nauk ścisłych i przyrodniczych, a najbardziej aktywni zawodowo pozostają doktoranci z dziedzin nauk medycznych oraz teologicznych.
2. Ścieżki kształcenia i praca podczas studiów
Moduł „Studenci” został wzbogacony o dwa raporty dotyczące przebiegu studiów oraz pracy podczas studiów.
Raport „Przebieg studiów”
Raport zawiera informacje o:
- terminowości osiągania kolejnych etapów kształcenia
- nasileniu zakłóceń studiowania (porzucanie studiów, przerwa w studiowaniu, korekta w studiowaniu – „płynna” zmiana kierunku studiów)
- przepływie osób, które zmieniły kierunek studiów
- liczbie przestudiowanych semestrów przypadających na jeden dyplom (miara umożliwiająca ocenę dolegliwości zakłóceń ścieżek kształcenia)
Od bieżącego roku w raportach dotyczących studiów II stopnia ten zestaw informacji został wzbogacony o wykaz uczelni ukończonych uprzednio przez osoby, które podjęły studia II stopnia.
Raport „Praca podczas studiów”
Raport koncentruje się na:
- intensywności pracy zarobkowej na kolejnych latach studiów.
- wynagrodzeniach uzyskiwanych przez osoby studiujące na kolejnych latach studiów.
- aktywnościach zarobkowych towarzyszących porzucaniu studiów, przerwie w studiowaniu lub korekcie studiowania.
- rezultatach na rynku pracy po porzuceniu studiów i po uzyskaniu dyplomu.
3. Kształcenie doktoranckie i aktywność zawodowa doktorantów
W module „Doktoranci” ELA udostępnia raporty dotyczące ścieżek kształcenia doktorantów oraz ich aktywności zawodowej. Raporty te były dotąd dostępne na czterech poziomach: ogólnopolskim, poszczególnych dziedzin kształcenia, poszczególnych uczelni i poszczególnych dziedzin kształcenia na wybranej uczelni. Od bieżącego roku raporty są dostępne na piątym poziomie: poszczególnych szkół doktorskich.
Raport „Ścieżki kształcenia doktorantów”
Raport zawiera informacje o:
- porzucaniu kształcenia przez doktorantów
- osiąganiu stopnia doktora
- liczbie lat kształcenia doktorskiego przypadających na jedną promocję doktorską (miara umożliwiająca ocenę dolegliwości porzucania kształcenia doktorskiego i opóźnień w uzyskiwaniu doktoratu)
Raport „Aktywność zawodowa doktorantów”
Raport obejmuje analizę:
- intensywności pracy zarobkowej w kolejnych latach kształcenia doktorskiego
- wynagrodzeń uzyskiwanych przez doktorantów w kolejnych latach kształcenia
- rezultatów na rynku pracy po porzuceniu kształcenia doktorskiego i po uzyskaniu stopnia doktora
4. Wybory absolwentów studiów I stopnia podejmujących kształcenie na studiach II stopnia
W module „Absolwenci” ELA udostępnia szczegółowe dane na temat kontynuowania edukacji przez absolwentów studiów I stopnia na studiach II stopnia.
Raport „Przejście między studiami I stopnia i II stopnia”
Raport jest przygotowywany dla studiów I stopnia wyłącznie na poziomie uczelni i zawiera informacje o:
- charakterystyce skali i dynamiki podejmowania dalszych studiów (procent osób podejmujących studia ogółem i w kolejnych latach po dyplomie, procent miesięcy przestudiowanych po uzyskaniu dyplomu studiów I stopnia).
- kończeniu studiów II stopnia po uzyskaniu dyplomu studiów I stopnia.
- uczelniach najczęściej wybieranych przez absolwentów studiów I stopnia (ogółem i w podziale na dziedziny kształcenia).
Zachęcamy do zapoznania się z pełnymi raportami.